Ontdek meer over het brede PsychAcc-project
In PsychAcc streven we ernaar om de brede variatie in manieren van zijn, denken en gemotiveerd raken in kaart te brengen.
Scholen worden steeds diverser, wat leerlingen met verschillende culturele en taalkundige achtergronden de mogelijkheid biedt om van en met elkaar te leren, en zo de volgende generatie voorbereidt om door de multiculturele samenleving van vandaag te kunnen navigeren. Tegelijkertijd staan sociaal en etnisch diverse scholen ook voor diverse uitdagingen. In veel Europese contexten, zoals Vlaanderen, ervaren etnische minderheidsleerlingen en leerlingen uit de arbeidersklasse minder welzijn, voelen zij zich minder thuis en presteren zij academisch slechter dan hun etnische meerderheidsgelijken en/of leerlingen uit de (witte) midden- tot hogere klassen. Al meer dan 50 jaar proberen wetenschappers uit de sociologie, psychologie en onderwijskunde deze ongelijkheden te verklaren en te verminderen. De laatste jaren is er een verschuiving gaande van het wijzen naar individuele factoren naar het erkennen van de belangrijke rol van de schoolcultuur en de mogelijke culturele ‘(mis)match’ tussen de cultuur van leerlingen en die van de scholen. In het huidige onderzoeksproject willen we enkele van de tot nu toe eerder “onzichtbare barrières” voor gelijkheid in het onderwijs blootleggen, zoals mogelijke discrepanties tussen de typische manieren van “zijn”, denken en gemotiveerd raken van leerlingen en de manieren die (vaak onbedoeld) door scholen worden bevorderd en beloond. In PsychAcc streven we ernaar om de brede variatie in manieren van zijn, denken en gemotiveerd raken in kaart te brengen, hoe deze doorgaans verschillen tussen verschillende sociaal-culturele contexten en hoe ze op verschillende manieren kunnen samenhangen met uitkomsten zoals welzijn en schoolprestaties. Het uiteindelijke doel is niet om één manier van psychologisch functioneren of gedrag te promoten, maar om ons begrip en onze waardering voor de inherente diversiteit hierin te vergroten, zodat het onderwijs op de lange termijn kan worden afgestemd op alle culturen en de bijbehorende psychologische neigingen van leerlingen, zodat iedereen kan floreren.
Een cruciaal element in het PsychAcc-project is dat het de diversiteit in manieren van zijn, denken en gemotiveerd raken in de loop van de tijd in kaart zal brengen en dat het culturele veranderingen daarin zal bestuderen. Dit proces van verandering noemen we “psychologische acculturatie” – d.w.z. veranderingen in psychologische en gedragsmatige patronen die optreden door langdurig contact met een andere cultuur. Tot op heden is ons begrip van psychologische acculturatie beperkt, omdat de meeste studies zich richten op expliciete culturele affiliaties van etnische minderheden door te kijken naar hun culturele attitudes en identiteiten, en dus focussen op de bereidheid van minderheden. PsychAcc breidt de huidige (beperkte) benaderingen en theorieën over acculturatie uit door te onderzoeken of fundamentele psychologische processen zoals zelfbeeld, cognitie en motivatie – die systematisch verschillen tussen culturen en daardoor impliciet de culturele affiliaties van mensen weerspiegelen – ook onderhevig zijn aan acculturatieve veranderingen.
Als dat zo is, zullen we verder onderzoeken welke factoren op individueel, docent- en schoolniveau de acculturatietrajecten van leerlingen in deze domeinen in de loop van de tijd vormgeven. Bovendien zullen we, voor het eerst, kijken of verschillende psychologische domeinen (bijv. cognitie versus identiteit) in een verschillend tempo of in verschillende richtingen veranderen en/of elkaar beïnvloeden over verschillende meetmomenten heen. Ons doel is dan om te onderzoeken hoe verschillende ‘acculturatieprofielen’ verband houden met verschillende uitkomsten bij leerlingen op het gebied van welzijn en schoolprestaties, om zo ons begrip te vergroten van hoe de complexe en veelzijdige processen van acculturatie bijdragen aan het succes van leerlingen.
Ons doel is dan om te onderzoeken hoe verschillende ‘acculturatieprofielen’ verband houden met verschillende uitkomsten bij leerlingen op het gebied van welzijn en schoolprestaties.
Samengevat wil PsychAcc psychologische acculturatie herdefiniëren.
We zullen bovenstaande onderzoeksvragen niet alleen onderzoeken bij leerlingen met een etnisch gemarginaliseerde achtergrond in Vlaanderen, maar ook bij hun ook bij hun leeftijdsgenoten uit de etnische meerderheidsgroepen, omdat acculturatie zeer waarschijnlijk een tweerichtingsproces is dat iedereen beïnvloedt die zich beweegt binnen cultureel diverse groepen en interculturele interacties. Tijdens dit veranderingsproces stellen we de hypothese dat betekenisvolle interculturele interacties cruciaal zijn, omdat het in dit soort interacties is dat mensen wederzijds kunnen leren de wereld op verschillende manieren te zien. In een reeks laboratoriumstudies zullen we proberen dergelijke betekenisvolle interculturele uitwisselingen te simuleren om voor het eerst de exacte microprocessen te documenteren die acculturatieve veranderingen in gang zetten. Zo hopen we de ‘black box’ van acculturatie te openen en de weg vrij te maken voor toekomstige interventies die gericht zijn op het vergroten van wederzijds begrip van de wereld.
Samengevat wil PsychAcc psychologische acculturatie herdefiniëren. Niet langer als een monolithisch (vrij stabiel) proces dat verwijst naar de expliciete bereidheid van etnische minderheden om deel te nemen aan de samenleving, maar als een veelzijdig proces dat alle domeinen van de psyche beïnvloedt die culturele affiliaties impliciet en expliciet weerspiegelen, en dat voortkomt uit betekenisvolle interculturele interacties en als zodanig iedereen beïnvloedt die zich beweegt in diverse sociaal-culturele werelden.
Het is onze oprechte hoop dat deze diepere inzichten in “acculturatie” en “integratie” uiteindelijk kunnen bijdragen aan meer wederzijds begrip, sociale cohesie en succes in de steeds diverser wordende samenlevingen van vandaag.
Het brede PsychAcc-project bestaat uit vier verschillende studies die een combinatie van cross-culturele, longitudinale, experimentele en observationele designs gebruiken om zowel de processen van acculturatie als (hun impact op) onderwijsongelijkheden te onderzoeken. Onze studies richten zich voornamelijk op etnische meerderheid en gemarginaliseerde jongeren in België. We richten ons specifiek op adolescenten (14-18 jaar) in het secundair onderwijs, omdat de schoolcontext een primaire context is voor socialisatie en dus ook acculturatie. Deze focus maakt het ook mogelijk om de rol van leerkrachten en scholen te onderzoeken bij het bevorderen of belemmeren van acculturatieve processen en hun verbanden met uitkomsten. Dit geeft onze potentiële bevindingen maatschappelijke relevantie, omdat ze licht kunnen werpen op tot nu toe onzichtbare barrières voor gelijkheid in het onderwijs.
Wij voeren momenteel deze studies uit. De informatie over de doelen, opzet, steekproef en specifieke onderzoeksvragen wordt in de loop van de tijd verder aangevuld.
This post is also available in: EN
